W tym artykule poznasz, czym jest, jakie są rodzaje i jak przebiega przemoc w postaci bullyingu.

Jak:

  • powinni reagować dorośli?
  • zgłosić przemoc i budować poufne kanały zaufania?
  • ogromny jest to problem w szkole?

Jeżeli jesteś świadkiem zagrożenia lub potencjalnego przestępstwa typu bullying zawiadom o tym swojego rodzica, wychowawcę, pedagoga lub dyrektora szkoły.

Bullying – co to jest? Definicja

Bullying (z ang.) to inaczej przemoc rówieśnicza w szkole. Polega m.in. na tyranizowaniu, zastraszaniu, prześladowaniu czy napastowaniu drugiej osoby (ucznia). Może objawiać się biciem, kopaniem, pluciem, wyzwiskami czy naśmiewaniem się z ofiary, a także rozsiewaniem o niej plotek również za pomocą mediów społecznościowych

Polega także na niszczeniu reputacji ofiary przez zmuszanie do wykonywania upokarzających czynności, publikowanie o niej w sieci nieprawdziwych informacji czy ośmieszających zdjęć. Bullying w szkole dotyczy zarówno sfery fizycznej, psychicznej oraz społecznej. W każdym przypadku jest równie niebezpieczny i szkodliwy dla dziecka.

W niektórych zakresach jest podobny do bardziej znanego mobbingu w pracy.

Kiedy mówimy o bullyingu?

Jeśli trwa dłużej niż zwykła kłótnia rówieśnicza. Przyjmijmy okres, kiedy czas trwania przemocy trwa dłużej niż tydzień i zachowanie przemocy mają charakter powtarzalny.

Specyficzne cechy bullying-u

Wśród specyficznych cech bullyingu wymienia się:

  • celowość – prześladowca dla swojej ofiary dąży do wyrządzenia jej krzywdy,
  • nieproporcjonalność sił – ofiara jest słabsza fizycznie i psychicznie od sprawcy,
  • grupowość – najczęściej jest zjawiskiem grupowym, a nie indywidualnym.

Bullying – kogo dotyczy?

Zjawisko to występuje przede wszystkim wśród dzieci i młodzieży w wieku 7-16 lat (szkoła podstawowa, szkoły ponadpodstawowe). Ma ono miejsce wówczas, gdy dochodzi do aktów agresji jednego lub kilku uczniów wobec słabszej ofiary.

Bullying – mechanizm

Jedną z najniebezpieczniejszych form ataku jest, kiedy agresja wobec ofiary jest prowadzona przez więcej uczniów. W tym wypadku mówimy o całym mechanizmie, w której są role:

  • agresor (na samej górze hierarchii),
  • asystenci agresora,
  • aktywni kibice (zgadzają się, często aprobują i namawiają do aktów przemocy agresorów),
  • bierni kibice (milcząca publiczność),
  • niezaangażowani kibice (świadkowie, którzy znikają, kiedy zaczyna już być źle),
  • potencjalni obrońcy ofiary (działają lub nie w zależności czy mają siły i sytuacji czy nie stracą na tym),
  • ofiara (na samym dole).

Bullying  – rodzaje, formy.

Bullying może przybierać wiele różnych form. Ataki fizyczne, przemoc psychiczna, zastraszanie w internecie. Na chwilę obecną wyróżniamy następujące rodzaje:

  • bullying bezpośredni – dotyczy:
  • agresji fizycznej. Objawia się takimi zachowaniami jak: uderzanie, kopanie, opluwanie, zmuszanie do wykonywania upokarzających czynności (również o charakterze seksualnym), zabranie/niszczenie/chowanie rzeczy osobistych, zamykanie w pomieszczeniach, wyłudzanie pieniędzy, zmuszanie do wykonywania poleceń (np. odrabiania prac domowych za prześladowcę), oraz
  • Należy do niej wyśmiewanie, poniżanie, przedrzeźnianie, nadanie ofierze upokarzającego przezwiska, obrażanie, grożenie przemocą fizyczną lub ujawnieniem intymnych informacji na temat ofiary (prawdziwych lub fałszywych);
  • bullying pośredni (ukryty), też zwany socjalnym  – mniej widoczna, ale często bardziej dotkliwa przemoc . Polega na rozprzestrzenianiu plotek na temat ofiary, namawianiu innych do izolacji jej, ignorowaniu, obmawianiu czy używaniu wulgarnych gestów. Jej formą jest manipulacja otoczeniem w stosunku do ofiary.
  • cyberbullying – ma on miejsce w przestrzeni Internetowej i przybiera formy umieszczania w sieci fałszywych, ośmieszających informacji na temat ofiary, tworzenia memów i fotomontaży z jej prywatnych zdjęć, zakładania grup oraz konwersacji grupowych w celu obgadywania i wyśmiewania ofiary. Oprawcy mogą pozostać anonimowi i dzięki temu uniknąć odpowiedzialności. Wszystko ze względu na to, że osoby dorosłe często nie są w stanie kontrolować tego, co dzieci i nastolatkowie robią w Internecie.

Eskalacja przemocy może mieć różne formy, często jednocześnie, na przemian. Niekiedy zaczyna się niewinnie. Niestety brak reakcji przez ofiary lub świadków niejako daje przyzwolenie do dalszych działań agresora, również poza szkołą. Eskalacja, zwłaszcza tzw. hejt w sieci, ma rażące działanie i zasięg. Już to decyduje o niebezpieczeństwie dziecka, które ma tego świadomość. Bez wsparcia nie poradzi sobie. Brak reakcji dorosłych w odpowiednim czasie może spowodować brak chęci życia i podejmowanie kroków samobójczych.

Nie bagatelizujmy problemu!

Bullying. Czy wiesz?

Na podstawie badań i danych Instytutu Badań Edukacyjnych:

  • 30% przypadków przemocy jest zgłaszane przez dzieci (dodatkowo boją się rozpoznania jako donosiciel),
  • 35% uczniów podczas edukacji pada ofiarą bullingu (9% doświadcza go przez okres nawet do 7-9lat).

Na podstawie badań Fundacji Dbam o Mój Zasięg (rok szkolny 2021/2022):

  • 64,6% (dwóch na trzech) uczniów czuło, że inni uczniowie negatywnie mówili „za ich plecami”,
  • 55,4% (ponad połowa) uczniów była obrażana lub wyśmiewana,
  • 55,8% (ponad połowa) uczniów przyznała, że czuła się specjalnie wkluczona z grona znajomych,
  • 45,1 % uczniów stwierdziło, że doświadczyli żartowania na swój temat w celu sprawienia przykrości,
  • 44,7% uczniów doświadczyło oczernianie i oskarżenie o rzeczy, których nigdy nie zrobili,
  • 41,6 % (czterech na dziesięciu) uczniów doświadczyło usunięcie z grup dyskusyjnych, gdzie byli inni koledzy/koleżanki z klasy,
  • 38,7% uczniów nie było zapraszanych na urodziny innych osób.

Bullying w szkole – czy jest tak niebezpieczny?

Bullying w szkole jako przemoc dzieci jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem. Szkody dla rozwijających się dzieci i ich psychik są bardzo duże i rozległe. Często rzutują na dalsze ich życie dorosłe.

Bullying w szkole – skutki:

  • sprawia, że dziecko staje się lękliwe, napięte i zestresowane,
  • wpływa negatywnie na wyniki w nauce,
  • znacząco obniża samoocenę dziecka,
  • niszczy poczucie własnej wartości,
  • odbiera poczucie bezpieczeństwa i pewność siebie,
  • wzbudza w dziecku silne poczucie osamotnienia ,
  • może prowadzić do fobii szkolnej,
  • często jest przyczyną rozwoju depresji lub zaburzeń lękowych,
  • w skrajnych przypadkach potrafi doprowadzić ofiarę do samobójstwa.

Jak zapobiegać bullyingowi w szkole?

Najlepszym rozwiązaniem jest oczywiście profilaktyka. Bulling ze względu na charakter przemocy wśród dzieci  jest trudny do pełnej eliminacji ze środowiska szkolnego.

Istnieje jednak kilka zasad i sposobów postępowania, które mogą zapobiegać przemocy rówieśniczej lub ją minimalizować. Dzięki nim możemy również w porę zauważyć i zatrzymać bullying:

  • Jasne reguły postępowania wobec zachowań przemocowych w szkole.
  • Prezentowanie na własnym przykładzie prawidłowego sposobu rozwiązywania konfliktów i nieporozumień.
  • Edukacja dotycząca bezpiecznego wyrażania złości i przykrych emocji.
  • Rozwijanie w dzieciach empatii już od najwcześniejszych lat życia.
  • Zaangażowanie rodziców w życie szkoły i organizowane przez nią przedsięwzięcia.
  • Rozmowy z dzieckiem i budowanie z nim relacji opartej na zaufaniu i bliskości.
  • Baczne zwracanie uwagi na najmniejsze nawet przejawy bullyingu w szkole.
  • Konsekwentne pociąganie do odpowiedzialności sprawców przemocy.
  • Edukacja dotycząca form i rodzajów przemocy oraz ich skutków.
  • Edukacja dotycząca sposobów reagowania, w sytuacji, gdy dziecko staje się ofiarą lub świadkiem przemocy w szkole.
  • Interdyscyplinarne wsparcie zarówno dla ofiar, jak i sprawców przemocy.
  • Całkowity brak tolerancji szkoły dla krzywdzących zachowań wobec drugiej osoby.

Powyższe działania ograniczą przemoc rówieśniczą. Warto w porę reagować, stworzyć narzędzia do komunikacji w sposób poufny.

Agresor obserwuje działania ofiary. Nie odpowiednie zabezpieczenie współpracy spotęguje atak i konsekwencje będą również dla szkoły. Warto w porę reagować i zatrzymać przemoc.

Bullying w szkole jest złożoną przemocą.

Ma ona swoje źródła w bardzo wielu czynnikach. Często pomocy oczekuje nie tylko ofiara, ale również sprawca (agresor). Należy uruchomić wiele działań by zapobiec dalszej eskalacji czynów zabronionych. Pamiętajmy jednak, że dzieci nie bez powodu bywają agresywne i stosują przemoc wobec słabszych i młodszych dzieci. Niejednokrotnie to przeniesienie agresji z domu lub środowiska pozaszkolnego. Sytuacji nie można więc ocenić na podstawie pobieżnych informacji. Tym ważniejsze jest zachowanie poufności zanim dotrzemy do źródeł problemu.

Kolejnym krokiem jest tutaj pomoc pedagoga, psychologa, rodziców czy wychowawcy.

Kto pisze skargi do szkoły i dlaczego?

Zawiadomienia czy skargi na temat znęcania to przede wszystkim domena rodziców. Jednakże, w zależności od sytuacji w domu, należy umożliwić zgłaszanie i stworzyć anonimowy kanał zgłoszeniowy dla dzieci lub naocznych świadków.

Rodzice ani nauczyciele często nie są świadomi sytuacji w szkole.

Dorośli mają ochronę. Jak są chronieni najmłodsi?

W środowisku pracy takie przejawy agresji są skategoryzowane i są zawarte w prawie. Przedstawiono w artykułach:

Zostały wyznaczone również do ochrony pracownika instytucje takie jak PIP czy policja. Co z dziećmi?

Pamiętaj! Możesz uratować życie lub zdrowie dziecka. Nie bądź obojętny.

Anonimowe zawiadomienie do szkoły  – czego może dotyczyć?

Zadzwoń do szkoły. Tam możesz się dowiedzieć więcej, w jaki sposób można zgłosić, jak zgłosić i gdzie zgłosić bullying w szkole.

Wszystkie anonimowe zawiadomienia powinny być rozpatrywane. Zasadniczą, ujemną stroną anonimowego powiadamiania jest brak odpowiedzi o przebiegu sprawy oraz możliwości doprecyzowania opisu.

Szkoła mam możliwość przygotować bezpieczne i poufne kanały zgłoszeniowe dla dzieci i rodziców, takie jak Sygnalista24.info – zobacz jak działa

Pamiętaj! Szkoła jest również odpowiedzialna za zdrowie uczniów uczęszczających i przebywających na jej terenie. Szkoła jest jedną z instytucji publicznych, które są zobowiązane do odpowiedzi na zgłoszenie i działania w zakresie ochrony dzieci przed przemocą.

Zawiadomienie do szkoły – jak napisać, na co zwracać uwagę?

W przekazywaniu informacji należy skupić się przede wszystkim na faktach. Każdorazowo emocje i osobiste porachunki wskazują na odwet i mogą nie leżeć w spectrum zainteresowania pracowników szkoły.

Pamiętaj! Treść zawiadomienia powinna być konkretna i zrozumiała – najlepiej poparta dowodami takimi jak np. dokumenty, zeznania świadków, nagrania, maile, SMS i inne materiały dowodowe.

Zawiadomienie na temat bullyingu – jak przygotować pismo?

Jeśli nie stworzono kanału zgłoszeniowego, tutaj znajdziesz przykład Wzór zawiadomienia, skargi.

Pismo powinno być czytelne i przejrzyste, zatem warto pamiętać o podaniu:

  • adresata, czyli do kogo kierujemy (dyrektora, pedagoga szkoły).
  • nadawcy, imię i nazwisko, adres oraz telefon. Pamiętaj podmioty publiczne są zobowiązane do ochrony osoby zgłaszającej naruszenia i nieujawniania danych osobowych. Jednakże może zaistnieć potrzeba i szkoła skontaktuje się w celu doprecyzowania informacji lub przesłania odpowiedzi,
  • daty sporządzenia pisma,
  • przedmiot donosu i opis sytuacji, w której doszło do naruszenia prawa,
  • dowodów, jeśli istnieją, jak np. nagrania audio, zdjęcia czy inne dokumenty. Uwiarygodnią wniosek, zgłoszenie, skargę i przyspieszą rozpatrzenie sprawy.

Przestępstwa powinny być zgłaszane natychmiast przez wezwanie policji, za pomocą telefonu, pisma, lub w innej formie, np. poczty elektronicznej, formularza e-skargi, e-PUAP a także ustnie – do protokołu.

Szybką reakcją można uratować komuś życie.

Zdjęcie: biblioteka Pixabay

Zobacz również:

Załącznik, do pobrania:

Zobacz więcej: