Czym jest praca na czarno?

Zgodnie z definicją taka sytuacja ma miejsce, gdy pracownik wykonuje swoje obowiązki i otrzymuje za nie wynagrodzenie bez żadnych świadczeń (nie jest zarejestrowany w ZUS) . Świadczenia te to: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe.

Pracownik nie ma potwierdzenia, że jest zarejestrowanym pracownikiem, a ponadto nie ma „wysługi lat”, co jest ważne w przypadku przejścia na emeryturę. Osoba, która nie otrzyma pełnego wynagrodzenia nie otrzyma stosownej odprawy, diety, ani innego wynagrodzenia np. nagród: jubileuszowych, czy „wczasów pod gruszą”.

Oczywiście praca na czarno ma też swoje konsekwencje w przypadku np. w terminowości otrzymywania wynagrodzenia lub jej braku, bo nie ma ochrony przez złym pracodawcą.

Ponadto w przypadku bezrobocia pracownik nie ma otrzyma tego tytułu odpowiedniego świadczenia w Powiatowym Urzędzie Pracy.

Sytuacja pracownika na rynku pracy zmieniła się w ostatnich latach. Niemniej jednak, według informacji inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy nadal występują nieprawidłowości związane z nielegalnym zatrudnieniem pracowników. Najprawdopodobniej również w nadchodzących latach temat ten nie zniknie i nadal będzie funkcjonowało, zwłaszcza w obszarze produkcji, hotelarstwa i gastronomii.

Praca na czarno – kogo to dotyczy?

W warunkach kryzysu gospodarczego prawie wszystkich. W przypadku koniunkturywyłącznie w miejscach o wysokim bezrobociu lub ryzyku utraty pracy. Co więcej dotyczy to zwłaszcza nisko opłacanych stanowisk. Najczęstszym powodem podejmowania się pracy nierejestrowanej jest widmo niepewności ekonomicznej i postępujący proces zubożenia społeczeństwa. Sytuacja ta dotyka zwłaszcza osoby o niskich i średnich kwalifikacjach ponieważ podejmują każdą pracę zarobkową, nawet bez umowy.

Pamiętaj! Praca na czarno jest formą nielegalnej pracy. Przewidują za to surowe kary dla pracodawcy.

Praca na czarno a urząd skarbowy

Praca bez umowy – jakie są konsekwencje dla pracodawcy?

Przede wszystkim:

  1. Kara finansowa . Mogą ją Państwowa Inspekcja Pracy, która ma prawo kontroli bez wskazania terminu. Mandat jest rzędu kilku tysięcy złotych.
  2. Sprawa może trafić do sądu, który może nałożyć na przedsiębiorcę grzywnę
  3. Powiadomienie o sytuacji nielegalnego zatrudnienia do ZUS i Urzędu Skarbowego, które mogą zarządzić dalsze ze względu na podejrzenie niepłacenia należnych podatków.

Praca bez umowy – czy są jakieś konsekwencje dla pracownika?

Pracownik wykonujący pracę bez umowy nie ponosi praktycznie żadnych konsekwencji. Chyba, że istnieje w rejestrze i ma status osoby bezrobotnej. Wtedy istnieje duże prawdopodobieństwo otrzymania kary w wysokości powyżej 500 zł ponieważ narusza przepisy, traci status. Najpewniej zaistnieje również konieczność zwrotu świadczenia.

Jak udowodnić pracę na czarno?

Jeżeli pracownik nie podpisał umowy, a pracodawca wykorzystał to i na przykład nie zapłacił wynagrodzenia miesięcznego, pracownik to zgłosić i/lub może wnieść pozew do sądu.

Należy pamiętać, że praca musi być udokumentowana. Dowodem może być nagranie wideo, zdjęcie, można również wykorzystać zeznania świadków.

Gdzie zgłosić pracę na czarno?

Jeśli jesteś w posiadaniu takich informacji masz prawo zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy, która następnie przeprowadzi kontrolę i jeśli wykryje wykroczenie, zawiadomi o tym Urząd Kontroli Skarbowej.

Oczywiście możesz również zgłosić naruszenie prawa przez ustalone procedury wewnątrz Twojej firmy i skorzystać z wyznaczonych kanałów wewnętrznych dla sygnalisty.

Jeżeli masz pewność, że zostały naruszone prawa innych osób, w tym nielegalne zatrudnienie, praca na czarno, należy zgłosić poprzez utworzony kanałem wewnętrznym do wskazanych i zaufanych osób w regulaminie.

Każda firma zatrudniająca powyżej 50 osób jest zobligowana do utworzenia takich kanałów.

Dobrym rozwiązaniem są aplikacje w postaci platformy, takiej jak Sygnalista24.info, która zapewnia pełną anonimowość i poufność, a przekazane informacje i dokumenty są szyfrowane i przekazywane tylko upoważnionym osobom.

Jeśli firma jest mniejsza lub nie wdrożyła odpowiednich regulacji wewnątrz firmy chroniących sygnalistów, możesz to zgłosić bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy.

Jak zgłosić pracę na czarno i zachować anonimowość?

Pamiętaj, że w wypadku zgłoszenia pracy na czarno, jako naruszenie, jesteś chroniony zgodnie z prawem jako sygnalista. Jeśli natomiast zdarzy się taka sytuacja, że zgłoszenie naruszenia będzie skutkowało np. zwolnieniem z pracy lub mobbing, przepisy polskiej ustawy przewidują kary więzienia dla osób działających lub nakłaniających do odwetu.

Zgłoszenie natomiast do PIP można wykonać za pomocą tradycyjnej poczty, infolinii, drogą elektroniczną za pomocą e-mail, telefonu czy rzadziej stosowanego już faksu. Masz pełne prawo do anonimowości i niewyrażenie zgody na ujawnienie danych osobowych.

Korzystaj również z dostępnych rozwiązań elektronicznych kanałów zgłoszeniowych, takiej jak aplikacja. Badania dostępnych kanałów zgłoszeniowych dla sygnalisty wskazują na tego typu rozwiązania, ponieważ najbardziej chronią sygnalistę i przekazywane przez niego informacje.

………………………………………………………………………………..

Zobacz również:

Załącznik, do pobrania:

Zobacz więcej:

A także, prawa sygnalisty w Polsce