Z serii sławni sygnaliści….

Naruszenia w kontekście związanym z pracą to można by rzec dzień jak co dzień. Nie wszyscy jednak obierają taki tok myślenia i buntują się przeciwko niesprawiedliwemu systemowi. Polska ciągle pozostaje w fazie projektu jeżeli chodzi o ustawę o ochronie sygnalistów, ale istnieje możliwość zastosowania bezpośrednio przepisów z dyrektywy 1937/2019 UE.

Dobra wiara współpracownika

Jednym ze sławnych polskich sygnalistów został Paweł Szczygieł, który zatrudniony był w firmie Cargill. Jak przystało na sygnalistę nie zgadzał się on ze złym traktowaniem ogółu pracowników przez firmę- działał więc nie dla własnego zysku, ale w celu ogólnego polepszenia atmosfery i funkcjonowania organizacji. Cargill jest korporacją amerykańską, ale działa w innych krajach na świecie, w tym w Polsce, gdzie największym zakładem produkcyjnym jest ten w Bielanach Wrocławskich i tam właśnie doszło do naruszenia praw pracowników. Paweł Szczygieł głośno protestował w dobrej wierze.

Jakich nieprawidłowości dopuszczał się pracodawca?

  • Blokował wszelkie inicjatywy pracowników.
  • Blokował możliwość założenia związku zawodowego.
  • Obrażał słownie pracowników.
  • Odmawiał uzasadnionym prośbą o podwyżki.
  • Stosował mobbing, dyskryminacje.
  • Wymuszał nadmierne posłuszeństwo niezgodne ze standardami pracy.

Działania odwetowe

Zgodnie z polskim projektem ustawy z dnia 28.03.2024r. są to wszelkie bezpośrednie lub pośrednie działania lub zaniechania w kontekście związanym z pracą, które są wynikiem dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, które naruszają lub mogą naruszyć prawa sygnalisty i mogą wyrządzić mu szkodę. Jako działanie odwetowe traktujemy również groźbę lub próbę zastosowania środków wyrządzających szkodę.

Należy pamiętać, że nie wszystkie działania podejmowane wobec sygnalisty będą odwetowe. Zdarzają się przypadki gdy prześladowanie danej osoby pojawiło się wcześniej i to właśnie było przedmiotem zgłoszenia.

Przykłady działań odwetowych:

  • Odmowa nawiązania stosunku pracy.
  • Wypowiedzenie stosunku pracy.
  • Obniżenie wynagrodzenia za prace.
  • Wstrzymanie nagród, awansów.
  • Przymus, zastraszanie, wykluczenie i wszelkie inne niesprawiedliwe traktowanie.
  • Szkoda materialna i niematerialna.

Co się stało z sygnalistą i czy jest to działanie odwetowe?

Paweł Szczygieł nie zgadzał się na złe traktowanie pracowników. Udał się ze swoim brakiem akceptacji takiego stanu faktycznego do dyrektora korporacji, która zajmuje się dostawą produktów i usług dla przemysłu rolno-spożywczego.

Sygnalista liczył na zrozumienie i polepszenie sytuacji w organizacji, a tym samym bezpośrednio podlegałby pod ochronę sygnalisty, gdyby taka regulacja w tamtym czasie istniała (2018 rok). Pomimo braku regulacji postanowił jednak nie przypatrywać się biernie i udać się z problemem do dyrekcji. Od dyrektora nie uzyskał wsparcia, został zwolniony słysząc, że ma zbierać manatki.

Zgodnie z dyrektywą UE 1937/2019 i polskim projektem ustawy potraktowano by to jako działanie odwetowe jako wypowiedzenie stosunku pracy i zastosowano sankcje wobec pracodawcy.

Jednak już wtedy sygnalistę chroniło prawo pracy z czego skorzystał i udał się do sądu pracy.
W sądzie pracy Paweł Szczygieł wygrał z pracodawcą.

Co może zgłaszać sygnalista?

Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów określa zakres przedmiotowy zgłaszania naruszeń: korupcja; zamówienia publiczne; usługi, produkty i rynki finansowe; przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; bezpieczeństwo produktów i ich zgodności z wymogami; bezpieczeństwo transportu; ochrona środowiska; ochrona radiologiczna i bezpieczeństwa jądrowego; bezpieczeństwo żywności i pasz; zdrowie i dobrostan zwierząt; ochrona prywatności i danych osobowych; bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych; interesy finansowe Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, JST oraz UE; ochrona rynku wewnętrznego UE, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych; konstytucyjne wolności prawa człowieka i obywatela. Dodatkowo każdy podmiot w ramach wewnętrznej procedury może przewidzieć możliwość zgłaszania naruszeń spoza katalogu ustawy.

Co to jest ochrona sygnalistów?

Zestaw przepisów i działań mających na celu zabezpieczenie osób, które zgłaszają nieprawidłowości, nadużycia w kontekście związanym z pracą. Sygnalista to osoba, która ujawnia informacje dotyczące naruszeń i nie może w wyniku działania w dobrej wierze doznawać działań odwetowych.

Co uważa się za sygnalizowanie nieprawidłowości?

Jest to proces zgłaszania przez pracowników, współpracowników lub inne osoby związane z daną organizacją w kontekście pracy, informacji o działaniach lub praktykach, które są niezgodne z prawem, regulacjami wewnętrznymi lub etycznymi standardami.

Ochrona sygnalistów

Jeśli jesteś świadkiem naruszenia prawa w pracy masz prawo zgłosić to w miejscu pracy, za pomocą procedury chroniącej sygnalistów zgłaszających naruszenia. Przeczytaj kim jest sygnalista?

Jeśli w Twojej ocenie doszło do naruszenia prawa przez pracodawcę, masz prawo to jako pracownik zgłosić. Na początek powinieneś to zgłosić w ramach wewnętrznych procedur chroniących sygnalistów i wyznaczonym poufnym kanałem zgłoszeniowym, takim jak np. SYGNALISTA24.info. Reguluje to ustawa o sygnalistach. Ta ustawa również chroni Ciebie jako sygnalistę.

Pamiętaj! Ustawa chroniąca sygnalistów przewiduje kary za stosowanie sankcji czy odwetu na pracowniku/sygnaliście. Prawo również przewiduje kary za zgłaszanie nieprawdziwych informacji.

Kto jest zobowiązany do wdrożenia ustawy chroniącej sygnalistów?

Tutaj znajdziesz listę podmiotów zobowiązanych wdrożyć ustawę o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (ustawa o sygnalistach) oraz listę instytucji obowiązanych wdrożenie ustawy AML o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu i stworzenie anonimowych i poufnych kanałów zgłoszeniowych.

Bezpieczny kanał zgłoszeniowy

Pamiętaj! Nie każdy pracodawca tworzy poufny kanał zgłoszeniowy lub ma dobrze przygotowane procedury/regulamin chroniący sygnalistów.

Jeśli uznasz, że system dotyczący sygnalistów nie wyznaczył stosownych procedur lub stworzone kanały zgłoszeniowe nie są bezpieczne i grozi Ci odwet, możesz przestępstwo zgłosić również na policję lub do prokuratury.

Zobacz również:

Zainteresuje osoby odpowiedzialne za system chroniący sygnalistów w pracy

Bezpieczeństwo sygnalisty i poufność informacji to podstawa

Dowiedz się więcej o sygnalistach:

Zobacz także:

Poradnik dla sygnalisty

Zobacz więcej: