Rola sygnalisty w zakładzie pracy

Sygnalista jest bardzo ważną postacią w zakładzie pracy. Ma on prawo zgłaszać naruszenia, które zauważy w miejscu pracy. Mogą być one związane zarówno z niewłaściwym wykonywaniem obowiązków przez poszczególnych pracowników, jak i obawami o popełnienie przestępstwa przez jakiegoś pracownika. Jednak jaką rolę pełni on w miejscu pracy? O tym oraz o innych ciekawostkach związanych z rolą sygnalisty przeczytasz w poniższym artykule.

Kto może zostać sygnalistą w pracy?

Jednym z podmiotów objętym ochroną dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 z 23 października 2019 roku w zakresie sygnalisty jest pracownik. Niezależnie od implementacji dyrektywy, już dziś zachęca się pracowników aby zgłaszali oni zaobserwowane przez siebie nieprawidłowości, co może się przyczynić do poprawniejszego funkcjonowania zakładu pracy. Pracownicy obawiają się działań odwetowych. Status sygnalisty zapewni im regulowaną przepisami prawa wzmożoną ochronę poufności.

Pracownik sygnalista:

Posiada udostępniony kanał wewnętrzny do dokonywania naruszeń w zakładzie pracy.
Podlega szkoleniom udostępnionym przez pracodawcę.
Nie może podlegać negatywnym działaniom lub zaniechaniom odwetowy, które są skutkiem dokonania przez niego zgłoszenia.
Chroniony jest w zakresie swoich danych osobowych, które objęte są poufnością w zakresie złożonego przez niego zgłoszenia.

Przed czym uchroni mnie status sygnalisty jako pracownika?

Prawo pracy chroni pracowników przed bezzasadnym wypowiedzeniem umowy o pracę. Wypowiedzenie umowy o pracę czy też rozwiązanie jej bez wypowiedzenia z powodu, że pracownik dokonał zgłoszenia naruszeń jest wbrew przepisom dyrektywy unijnej.

W zakresie chronionym pozostaną również takie przypadki jak degradacja na inne stanowisko, przymusowy urlop bezpłatny, wstrzymanie szkoleń czy nagród.

Dyrektywa obejmuje wszelkie działania odwetowe – nie muszą więc być to tylko działania z zakresu formalnego, ale mówimy tutaj również o działaniach czy zaniechaniach społecznych. Pracodawca po otrzymaniu takiego zgłoszenia nie może powodować, że pracownik odczuwa dyskryminacje, mobbing, nieprzyjazną atmosferę.

Kryteria zgłoszeń dla sygnalisty

Osoba dokonując zgłoszenia naruszenia prawa kwalifikuje się do zapewnienia ochrony, pod warunkiem że:

posiada prawdziwe informacje zgłoszenia albo ma uzasadnione podstawy, żeby tak sądzić
dokonała zgłoszenia wewnętrznego, zewnętrznego lub ujawnienia publicznego

Jak mogę rozpoznać działanie odwetowe?

Nie zawsze działania podejmowane wobec sygnalisty są działaniem odwetowym. Zdarzają się przypadki, gdy na przykład mobbing pojawił się wcześniej i to właśnie pracownik go zgłosił.

Działanie odwetowe musi spełniać następujące cechy:

związane z pracą
spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym
działanie lub zaniechanie
naruszające prawa zgłaszającego lub wyrządzające zgłaszającemu szkodę

Czy mój zakład pracy zostanie objęty obowiązkiem wewnętrznego kanału zgłoszeniowego?

Do posiadania wewnętrznego kanału zgłoszeniowego zobowiązane są podmioty prawne w sektorze prywatnym, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Kanały należy dostosować do poziomu ryzyka w stosunku do działalności organizacji dla interesu publicznego. Jest to obowiązek bezwzględny i nie uchylający się poprzez różnorodność charakteru działalności. Dyrektywa unijna przewiduje również możliwość wymagania od organizacji zatrudniających mniej niż 50 pracowników istnienia kanału wewnętrznego, jeżeli ocena ryzyka działalności przez nią podejmowaną jest wysoka.

Istnieje możliwość założenia kanału wewnętrznego dla podmiotów zatrudniających mniej niż 50 osób – nie jest to wtedy ich obowiązek, jedynie możliwość, z której można skorzystać dla polepszenia funkcjonowania swojej firmy. Wymogi kanałów zgłoszeniowych są wtedy obniżone i nie tak rygorystyczne jak w dyrektywie, ale zawsze muszą zapewniać poufność dla danych osoby zgłaszającej naruszenie.

Czy jako sygnalista warto zgłaszać naruszenia?

Sygnalista zdefiniowany przez Unię Europejską, działa w dobrej wierze, co oznacza, że nie działa na szkodę nikogo, ale w swoim własnym interesie. Poprzez zgłaszanie nieprawidłowości w miejscu pracy, kieruje się dobrem wszystkich pracowników oraz pracodawcy, co przyczynia się do zwiększenia efektywności zespołu. Jednak w opinii społecznej najczęściej uważa się taką postawę za donosicielstwo. Powoduje to, że pracownicy obawiają się o swoje stosunki społeczne w miejscu pracy i nie zgłaszają naruszeń. Wprowadzenie kanałów zgłoszeniowych dla pracowników, które zapewnią im anonimowość, jest postrzegane przez Unię jako szansa na zmianę tej sytuacji i zachęcenie pracowników do zgłaszania nieprawidłowości.

Kto może być Sygnalistą w firmie?

Sygnalistą w firmie może być każda osoba fizyczna, która zgłasza kanałem wewnętrznym lub zewnętrznym albo ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą. Sygnalistą w firmie może być zatem: pracownik, były pracownik i kandydat do pracy, pracownik tymczasowy, osoba świadcząca prace na podstawie innej niż stosunek pracy, osoba prowadząca działalność na własnych rachunek, akcjonariusz lub wspólnik, osoba będąca członkiem organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorującego przedsiębiorstwa, w tym członek nie wykonawczy, wolontariusz, stażysta, która niekoniecznie otrzymuje wynagrodzenie oraz osoba pracująca pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.

Kto może być Sygnalistą w szkole?

Sygnalistą w szkole może być każda osoba fizyczna, która zgłasza kanałem wewnętrznym lub zewnętrznym albo ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą. Sygnalistą w firmie może być zatem: nauczyciel, bibliotekarz, woźny, pedagog, nawet rodzic czy uczeń jeżeli pozostaje to w zakresie kontekstu pracy a nie typowych obowiązków szkolnych.

Kto to jest sygnalista w urzędzie?

Sygnalistą w urzędzie może być każda osoba fizyczna, która zgłasza kanałem wewnętrznym lub zewnętrznym albo ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą. Sygnalistą w firmie może być zatem: wójt, sekretarz, kierownik działu, pracownik obsługi, dostawca, pracownik administracyjny, inspektor.