Sygnalista - Kto to? Kto może być sygnalistą?

Tutaj znajdziesz informacje o tym, kim jest sygnalista i kto może nim zostać oraz jakie mają uprawnienia i kiedy są chronieni.

Kto to jest sygnalista?

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza kanałem wewnętrznym lub zewnętrznym albo ujawnia publicznie informacje na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą. Zatem kto jest sygnalistą? Jest nim:

pracownik, były pracownik i kandydat do pracy,
pracownik tymczasowy,
osoba świadcząca prace na podstawie innej niż stosunek pracy,
osoba prowadząca działalność na własny rachunek,
akcjonariusz lub wspólnik,
osoba będąca członkiem organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorującego przedsiębiorstwa, w tym członkiem niewykonawczym,
wolontariusz, stażysta, który niekoniecznie otrzymuje wynagrodzenie,
osoba pracująca pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.
funkcjonariusz,
żołnierz.

Kto może być sygnalistą?

Sygnalistą może być każdy z nas. Mamy pełne prawo i obowiązek zgłoszenia naruszenia prawa w miejscu pracy. Tym samym budujemy wartościowe i etyczne miejsce, postrzegane pozytywnie przez otoczenie. Zgłośmy naruszenie zanim tym zajmą się inni. Wtedy stracimy np. reputację oraz poniesiemy koszt finansowy. Sygnalista musi jednak dokonać zgłoszenia naruszenia lub ujawnienia publicznego.

Stanowisko sygnalisty

Sygnalista to nie stanowisko, to też nie funkcja. Status sygnalisty otrzymujesz po zgłoszeniu naruszenia, np. kradzieży, malwersacji i innych naruszeń prawa.

Sygnalistą może zostać każdy w związku z posiadaną wiedzą o naruszeniu prawa w miejscu pracy lub w kontekście związanym z pracą. To wiedza o naruszeniu i zgłoszenie o tym kanałem zgłoszeniowym uprawnia Cię i chroni jako sygnalistę.

Sygnalista to osoba zgłaszająca, która ma dowód zgłaszanego naruszenia, dokonuje zgłoszenia naruszenia w sposób zgodny z przepisami prawa, nie dokonuje zgłoszenia w celach korzyści osobistych, była lub jest świadkiem nieprawidłowości mających miejsce w organizacji.

Rola sygnalisty

Sygnalista to niekoniecznie osoba, która musi być związana z daną firmą, ale najczęściej zostaje nim pracownik w danym zakładzie pracy. Sygnalista to przede wszystkim pracownik, ale również kontrahent, wolontariusz, czy po prostu osoba, która zauważyła nieprawidłowości.

Jej celem jest, poprzez zgłoszenie naruszeń, doprowadzenie do rozpoczęcia działań w organizacji dążących do polepszenia jej funkcjonowania.

Sygnaliści, to grono osób, które jako świadkowie naruszeń, przyczyniają się do polepszenia skuteczności systemu. Wszelkie zaobserwowane naruszenia mogą się bowiem wiązać z potencjalną utratą środków finansowych przez organizacje, czemu w ten sposób można zapobiec. Sygnalista w pracy dba o dobro swojego zakładu pracy. Monitoruje zachowania narażające zakład pracy na szkodę, często z poziomu wyższego szczebla niewidoczne. Umożliwia to uczynienie zakładu pracy bardziej przyjaznym dla pracowników, ale również dla pracodawców.

Kanały zgłoszeniowe zgodne z dyrektywą o sygnalistach

Osoba zgłaszająca lub ujawniająca naruszenie podlega ochronie zgodnie z zasadami przedstawionymi w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenie Unii (nazywana dyrektywą o sygnalistach).

Ponadto odpowiednie środki ochrony stosuje się również do :

osób pomagających w dokonaniu danego zgłoszenia,
osób trzecich powiązanych z osobami dokonującymi zgłoszenia, które mogą doświadczyć działań odwetowych w kontekście związanym z pracą - do takich osób należą m.in. współpracownicy lub krewni osób dokonujących zgłoszenia,
podmiotów prawnych, które stanowią własność osoby dokonującej zgłoszenia, dla których taka osoba pracuje lub które są w inny sposób z nią powiązane w kontekście związanym z pracą.

Osoby dokonujące zgłoszeń kwalifikują się do ochrony pod warunkiem, że:

Prawo chroniące tożsamość sygnalisty

Ujawnienie tożsamości sygnalisty osobom nieupoważnionym jest niedopuszczalne, chyba że za zgodą osoby dokonującej zgłoszenia, której dane dotyczą.

Podmioty po otrzymaniu zgłoszenia naruszenia przetwarzają dane osobowe tylko w zakresie niezbędnym do przyjęcia zgłoszenia i podjęcia ewentualnych działań następczych. Zbędne dla danej sprawy dane osobowe są niezwłocznie usuwane.

Sygnalistę chroni rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (RODO).

Naruszenie obowiązku poufności co do tożsamości sygnalisty to naruszenie prawa unii europejskiej w zakresie ochrony danych osobowych. Wprowadzenie ochrony sygnalistów stanowi, że kto ujawnia tożsamość sygnalisty, osoby mu pomagającej lub osoby z nim związanej, ten podlega karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Co może zgłosić?

Przypadki naruszenia prawa w zakresie:

prawo pracy,
korupcja,
zamówień publicznych,
usług, produktów i rynków finansowych,
przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu,
bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami,
bezpieczeństwa transportu,
ochrony środowiska,
ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego,
zdrowia i dobrostanu zwierząt,
zdrowia publicznego,
ochrony konsumentów,
ochrony prywatności i danych osobowych,
bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych,
interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz UE,
rynku wewnętrznego UE.

Opinia społeczna o tym kim tak naprawdę jest sygnalista

Obecnie pracownicy obawiają się zgłaszania nieprawidłowości w zakładzie pracy, ponieważ obawiają się działań odwetowych. Dla tego celu wejdzie w życie ustawa o ochronie sygnalistów. Sygnalista jest podmiotem działającym w dobrej wierze, ale w opinii społecznej zgłoszenie naruszenia kojarzy się to nielojalną postawą.

Sygnalista nie powinien kojarzyć się negatywnie. W oparciu o fakty nie zaś subiektywne odczucia dokonuje zgłoszenia starając się zapobiec zagrożeniom dla interesów ogólnych, nie działa on w zakresie wyłącznie swojego dobra. Sygnalista w zakładzie pracy poprzez system zgłaszania nieprawidłowości ulepsza swoje środowisko dla siebie i innych. Prawo unii europejskiej mówi natomiast jakie działania pracodawca może podjąć aby zapewnić mechanizmy mające chronić sygnalistę tak jak wymaga tego zarówno nowa dyrektywa o sygnalistach jak i samo prawo pracy.

Jakie prawa przysługują sygnaliście?

Sygnalista zgłasza lub ujawnia naruszenie, a tym samym zostaje demaskatorem. Dlatego ważne jest wykształcenie systemu ochrony sygnalistów. Jakiej ochronie podlega taka osoba?

Zakazane jest podejmowanie działań odwetowych. Przy dokonaniu takiej zemsty pracodawcy należy pamiętać, iż działanie odwetowe musi być związane z pracą, spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym, że jest to zarówno działanie jak i zaniechanie oraz narusza prawa zgłaszającego lub wyrządza mu szkodę.

DZIAŁANIA ODWETOWE WOBEC SYGNALISTY

Ustawodawca krajowy, zgodnie z zaleceniami Dyrektywy o sygnalistach, będzie sankcjonował m.in. za niedozwolone ujawnienia sygnalisty i stosowanie wobec niego kar. Tutaj dowiesz się: Jakie kary za działania odwetowe wobec sygnalisty?.
Jakie są wewnętrzne i zewnętrzne kanały dla sygnalisty?
Jaki wybrać kanał? Zgłoście się do nas, a odpowiemy na te pytania.