Prace nad wdrożeniem ustawy wciąż trwają

Obecnie ustawa o ochronie sygnalistów jest traktowana w Ministerstwie jako priorytetowa. Czasu jest niewiele, ponieważ są już naliczane kary pieniężne za brak terminowej implementacji dyrektywy, a dodatkowo grozi nam zapadnięcie wyroku Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Polsce. Pierwotnie z tego powodu założono, że projekt będzie przeprowadzony w trybie odrębnym i trafi bezpośrednio do Stałego Komitetu Rady Ministrów, z pominięciem opiniowania, uzgodnień czy konsultacji publicznych. Takie rozwiązanie nie zostało zaaprobowane przez wielu ekspertów, którzy sugerowali, że projekt jest wykonany “na kolanie”. Ostatecznie pomysł został odrzucony, a do projektu będzie można włączyć propozycje ze strony społecznej. Na szczęście obecnie można zaobserwować, że prace nad ustawą ciągle trwają i jest nadzieja, że zostanie ona wdrożona w tym roku.

Życie ustawy w kalendarium prac

• 17 listopada 2021 r. – Projekt ustawy przekazano do Rady Dialogu Społecznego, która nie wyraziła opinii oraz do konsultacji i uzgodnień międzyresortowych.
• 21 kwietnia 2022r. – Ponownie skierowano projekt ustawy do opiniowania i uzgodnień międzyresortowych po dokonaniu modyfikacji pierwotnej wersji projektu.
• 12 lipca 2022r. – Odbyła się konferencja uzgodnieniowa.
• 28 lipca 2022 r. – Komitet do Spraw Europejskich otrzymuje projekt wraz z uwagami do niego zgłoszonymi, rozpoczynając tym samym dążenie do ustalenia kompromisowej wersji projektu ustawy o ochronie sygnalistów.
• 10 stycznia 2023 r. – Komitet do Spraw Europejskich rekomenduje Stałemu Komitetowi Rady Ministrów rozpatrzenie projektu ustawy wraz z protokołem rozbieżności
• 2 lutego 2023 r. – Wydanie pozytywnej opinii przez Zespół do Spraw Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli
• 20 lipca 2023 r. – Rekomendowanie projektu ustawy Radzie Ministrów
• 31 lipca 2023 r. – Stwierdzenie przez Rządowe Centrum Legislacji braku celowości analizy projektu przez komisję prawniczą
• 29 sierpnia 2023 r. – Przestój prac. Stały Komitet Rady Ministrów otrzymał projekt do zatwierdzenia i nie zakończono prac w tym momencie.
• 24 listopada 2023 r. – Przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów informuje, że w związku z zakończeniem kadencji rządu, projekty ustaw w stosunku do których nie zakończono prac zostają przekazane.
• 24 stycznia 2024 r. – Spotkanie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, na którym odbyło się prezentowanie opinii i omówienie nowych rozwiązań.
• 6 marca 2024 r. – Zmiana nazwy na ustawę o ochronie sygnalistów.
• 19 marca 2024 r. – Spotkanie robocze w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
• 28 marca 2024 – Przekierowanie prac do Stałego Komitetu Rady Ministrów
• 11 kwietnia 2024 r. – Wniosek o reasumpcję w zakresie OSR do projektu ustawy o ochronie sygnalistów
• 17 kwietnia 2024 r. – Skierowanie projektu ustawy do Sejmu RP.
• 8 maja 2024 – Pierwsze czytanie projektu w komisji sejmowej – Komisja Polityki Społecznej i Rodziny

Tutaj możesz  pobrać (w pdf) cały aktualny projekt ustawy o sygnalistach

Zakres przedmiotowy ustawy o sygnalistach:

1. prawo pracy;
2. korupcja;
3. zamówienia publiczne;
4. usługi, produkty i rynki finansowe;
5. przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
6. bezpieczeństwo produktów i ich zgodności z wymogami;
7. bezpieczeństwo transportu;
8. ochrona środowiska;
9. ochrona radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
10. bezpieczeństwo żywności i pasz;
11. zdrowie i dobrostan zwierząt;
12. zdrowie publiczne;
13. ochrona konsumentów;
14. ochrona prywatności i danych osobowych;
15. bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych;
16. interesy finansowe Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;
17. rynek wewnętrzny Unii Europejskiej, w tym publicznoprawne zasady konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych;
18. konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z dziedzinami wskazanymi w pkt 1-17.

Jakie są najważniejsze założenia ustawy o ochronie sygnalistów?

• Sygnalistą może być pracownik firmy/organizacji – doprecyzowano sposób ustalenia liczby 50 osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz podmiotu prawnego jako warunku powstania obowiązku utworzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych (wliczając pracowników w pełnym wymiarze godzin lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy).
• Organem do rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych będzie Rzecznik do Praw Obywatelskich.
• Usunięcie zastrzeżenia podlegania przez sygnalistę pod ochronę zapewnioną przez ustawę, pod warunkiem, że przedmiot zgłoszenia lub ujawnienia publicznego dotyczyć interesu publicznego. Sygnalista zostanie objęty ochroną ustawową bezspornie z chwilą dokonania zgłoszenia.
• Określenie momentu przyznania sygnalistom ochrony od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.
• Wprowadzenie obowiązku rozpatrywania zgłoszeń anonimowych w procedurach zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych.
• Określenie wartości odszkodowania dla sygnalisty, którego spotkały retorsje, na kwotę nie niższą niż dwunastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku. Obecnie to niemal 85.000 zł!
• Wydawanie na żądanie sygnalisty zaświadczenia w przeciągu 1 miesiąca o tym, że podlega ochronie przewidzianej w ustawie.
• Wprowadzenie systemu bezpłatnych porad prawnych dla sygnalistów.
• Przedłużenie okresu vacatio legis w postaci:
  • Przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych (m.in. utworzenie zewnętrznych kanałów, możliwość dokonywania zgłoszeń zewnętrznych, obowiązki sprawozdawcze, itp.) wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.
  • Pozostałe przepisy ustawy wchodzą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.

Rozstrzygnięto ważną kwestię możliwości zgłoszenia naruszeń przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy zawodowych. Obecnie są oni traktowani jako uprawnieni do zgłoszenia nieprawidłowości, wcześniejsze propozycje zmian ich wykluczały.

Pamiętaj! Zgodnie z Art. 29.

1. Podmiot prawny (czyli przedsiębiorstwo):

• • prowadzi rejestr zgłoszeń wewnętrznych;
  • jest administratorem zgromadzonych w tym rejestrze danych osobowych.

2. Podmiot prawny może upoważnić wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 1 lub 3, do prowadzenia rejestru zgłoszeń wewnętrznych.
3. Wpisu do rejestru zgłoszeń wewnętrznych dokonuje się na podstawie zgłoszenia wewnętrznego.

Skuteczną ochronę sygnalistów zapewniać będzie pracodawca

Wdrożenie ochrony sygnalistów poprzez wejście w życie ustawy nałoży na podmioty prawa, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników nowe obowiązki. Dyrektywa o sygnalistach zachęca jednak również do przyjęcia tych obowiązków przez podmioty, które zatrudniają mniej niż 50 pracowników. Ustawa o sygnalistach nakaże:

• Utworzyć system zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych
• Prowadzić kanał raportowania zgłoszeń wewnętrznych
• Pilnować danych tożsamości sygnalisty w celu ochrony osoby dokonującej zgłoszenia przed działaniami odwetowymi
• Przeprowadzić odpowiednie szkolenia z wewnętrznej procedury

Bądźmy gotowi

O sygnaliście mówi się coraz więcej. Jest to procedura mającą umożliwić pracodawcy zapobieganie problemów w przyszłości oraz umiejętności przetwarzania w tym celu otrzymanych zgłoszeń. Oznacza to jednak duże zmiany oraz precyzyjne wymogi w zakresie organizacji publicznych i prywatnych. Nie zaleca się biernego oczekiwania przez pracodawców na uchwalenie ustawy. Już teraz powinny zostać podjęte odpowiednie działania przygotowujące do wdrożenia nowego systemu. Wiąże się to z zapewnieniem kanałów zgłaszania nieprawidłowości.

Pracodawca, kiedy zakończa się rządowe prace będzie zobowiązany zapewnić w firmie odpowiednią politykę zgłaszania naruszeń, co dotyczy utworzenia kanału raportowania, zapewnienia braku działań odwetowych. Nowe przepisy o sygnalistach nałożą szereg obowiązków pracodawców, z którymi nie warto zwlekać.

Polska ustawa o sygnalistach (dotycząca ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości) miała wejść w życie 17.12.2021r. zgodnie z wytycznymi dyrektywy o sygnalistach.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r., w skrócie: Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia praw Unii przedstawia szereg rozwiązań i zakres działań i naruszeń, które każdy z członków UE powinien uwzględnić we własnej ustawie. Ustalony termin został wyznaczony na 17.12.2021r.

Z dniem 17 grudnia 2021 roku sygnalista w Polsce jest chroniony! To ważne.

Ochrona danych osobowych sygnalisty a ustawa

Obowiązek informacyjny dla sygnalisty

Pamiętajmy, że zgodnie z RODO jesteśmy zobowiązani do spełnienia obowiązku informacyjnego wobec zgłaszającego i osoby, której zgłoszenie dotyczy. Spełnienie tego obowiązku wobec sygnalisty robimy przez umieszczenie stosownej informacji na stronie internetowej, a także przekazujemy zgłaszającemu lub umieszczamy w aplikacji takiej jak SYGNALISTA24.info.

My pamiętamy, że to ważne. Dlatego w aplikacji SYGNALISTA24.info:

• która jest w miejscu spełniającym wymagania bezpieczeństwa dot. sygnalisty,
• sygnalista przed wysłaniem zgłoszenia musi potwierdzić zapoznanie się z jej treścią. Widać to na filmie instruktażowym.

Trochę bardziej skomplikowana jest kwestia spełnienia obowiązku informacyjnego wobec sprawcy naruszenia. Zgodnie z RODO mamy na przekazanie tej informacji 30 dni od momentu pozyskania tych danych. Może się to wiązać z problemem zidentyfikowania adresu korespondencyjnego sprawcy, a nawet ze zniszczeniem przez niego dowodów. Przypominam, że na działania następcze mamy 90 dni od momentu potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Projekt polskiej ustawy o ochronie osób zgłaszających zwolnił z obowiązku poinformowania sprawcy od kogo uzyskaliśmy te informacje; czyli nie będziemy musieli przekazywać informacji o sygnaliście.

Jak prawidłowo chronić dane osobowe sygnalisty?

Osoba przekazująca nam posiadaną wiedzę na temat naruszeń prawa podejmuje i tak wysokie ryzyko, którego skali oraz konsekwencji często nie jest w stanie przewidzieć. To naszym obowiązkiem jest przygotowanie takich rozwiązań, aby sygnalista czuł się na tyle pewnie i bezpiecznie i bez obaw przekazał nam informacje, które posiada. Tutaj znajdziesz więcej: Jak chronić dane osobowe sygnalisty wg RODO?

Jeśli nie masz RODO lub Twój system ochrony danych osobowych jest nieaktualny, to pomożemy: Wdrożenie systemu RODO, oferta

Regulamin dla sygnalisty

Regulamin, procedura spełnia wymagania dla sygnalisty, kiedy zawiera:

• sposób przyjmowania zgłoszeń,
• rodzaje kanałów zgłoszeniowych,
• udzielone upoważnienia i pełnomocnictwa,
• sposób rozpatrywania i powoływanie komisji, wdrażanie niezbędnych zmian itd.

Na podstawie doświadczeń mamy w ofercie kompletne wdrożenie Ustawy o sygnalistach:

• doradztwo
• szkolenia
• dokumentację związaną z regulaminem oraz
• uruchomienie kanału zgłoszeniowego naszego autorstwa – bezpieczna platforma zgłoszeniowa Sygnalista24.info.

Jeśli nie wiesz jak zrobić odpowiednią procedurę, regulamin dla sygnalisty, napisz do nas. Przekażemy Tobie wzór.