Prace nad wdrożeniem ustawy wciąż trwają

Aktualizacja: 09.05.2024 r.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii powinna być zgodnie z prawem unijnym wdrożona przez państwo członkowskie w określonym czasie. 17 grudnia 2021 r. minął dla Polski czas implementacji dyrektywy znanej jako dyrektywa o ochronie sygnalistów do Krajowego porządku prawnego. Najnowszy projekt ustawy dotyczących ochrony sygnalistów wprowadzono w dniu 8 stycznia 2024 roku.

Obecne kierownictwo ministerstwa rodziny, pracy i polityki potraktowało projekt ustawy jako pilny. Obecna wersja projektu zapewnienia ochrony sygnalistom zakłada, że po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia ustawy chroniącej sygnalistów w Dzienniku Ustaw wejdzie ona w życie. Czas nagli, ponieważ są już naliczane kary pieniężne za brak terminowej implementacji dyrektywy, a dodatkowo grozi nam zapadnięcie wyroku Trybunału Sprawiedliwości przeciwko Polsce. Pierwotnie z tego powodu założono, że projekt będzie przeprowadzony w trybie odrębnym i trafi bezpośrednio na Stały Komitet Rady Ministrów, z pominięciem opiniowania, uzgodnień czy konsultacji publicznych. Takie rozwiązanie było nie aprobowane przez wielu ekspertów, sugerujących, że projekt zrobiony jest ‘’na kolanie’’ i ostatecznie pomysł został odrzucony, a do projektu będzie można włączyć propozycje strony społecznej.

Życie ustawy w kalendarium prac

  • 17 listopada 2021 r. – Projekt ustawy przekazano do Rady Dialogu Społecznego, która nie wyraziła opinii oraz do konsultacji i uzgodnień międzyresortowych.
  • 21 kwietnia 2022r. – Ponownie skierowano projekt ustawy do opiniowania i uzgodnień międzyresortowych po dokonaniu modyfikacji pierwotnej wersji projektu.
  • 12 lipca 2022r. – Odbyła się konferencja uzgodnieniowa.
  • 28 lipca 2022 r. – Komitet do Spraw Europejskich otrzymuje projekt wraz z uwagami do niego zgłoszonymi, rozpoczynając tym samym dążenie do ustalenia kompromisowej wersji projektu ustawy o ochronie sygnalistów.
  • 10 stycznia 2023 r. – Komitet do Spraw Europejskich rekomenduje Stałemu Komitetowi Rady Ministrów rozpatrzenie projektu ustawy wraz z protokołem rozbieżności
  • 2 lutego 2023 r. – Wydanie pozytywnej opinii przez Zespół do Spraw Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli
  • 20 lipca 2023 r. – Rekomendowanie projektu ustawy Radzie Ministrów
  • 31 lipca 2023 r. – Stwierdzenie przez Rządowe Centrum Legislacji braku celowości analizy projektu przez komisję prawniczą
  • 29 sierpnia 2023 r. – Przestój prac. Stały Komitet Rady Ministrów otrzymał projekt do zatwierdzenia i nie zakończono prac w tym momencie.
  • 24 listopada 2023 r. – Przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów informuje, że w związku z zakończeniem kadencji rządu, projekty ustaw w stosunku do których nie zakończono prac zostają przekazane.
  • 24 stycznia 2024 r. – Spotkanie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, na którym odbyło się prezentowanie opinii i omówienie nowych rozwiązań.

Jakich zmian w projekcie ustawy możemy się spodziewać?

  • Wydłużenie 1 miesięcznego vacatio legis – społeczna opinia zaproponowała 6 miesięczny okres. Wdrążenie procedury sygnalisty będzie dla przedsiębiorców nowym wyzwaniem, którego w opinii społecznej nie należy utrudniać poprzez krótki czas na wdrożenie. Eksperci uważają, że odpowiednie przygotowanie jakościowe kanałów zgłoszeniowych wymaga czasu, aby odpowiednio służyło ochronie praw sygnalistów. Jest to na tę chwilę jedynie propozycja.
  • Rozszerzenie zakresu procedury zgłaszania wykorzystywanej przez sygnalistów. Rozważana jest opcja enumeratywnie wymienionej i zamkniętej liczby przypadków naruszeń albo pozostawienia szerszego zakresu zgłoszeń.
  • Zmiana w kwestii organu właściwego do rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych – w projekcie rządowym i społecznym panuje zgoda, że powinien to być Rzecznik do Praw Obywatelskich, nie zaś wcześniej zakładany Państwowa Inspekcja Pracy.
  • Bez odpowiedzi pozostaje natomiast kwestia organu właściwego do rozpatrywania zgłoszeń wewnętrznych.
  • Usunięcie zastrzeżenia podlegania przez sygnalistę pod ochronę zapewnioną przez ustawę, pod warunkiem, że przedmiot zgłoszenia lub ujawnienia publicznego dotyczyć interesu publicznego. Sygnalista zostanie objęty ochroną ustawową bezspornie z chwilą dokonania zgłoszenia.
  • Zaświadczenia wydawane sygnalista, którzy zdecydowali się na zgłoszenie zewnętrzne będą wydawane na wniosek samego sygnalisty fakultatywnie, gdzie wcześniej był to obowiązek.

Rozstrzygnięto ważną kwestię możliwości zgłoszenia naruszeń przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy zawodowych. Obecnie są oni traktowani jako uprawnieni do zgłoszenia nieprawidłowości, wcześniejsze propozycje zmian ich wykluczały.

Skuteczną ochronę sygnalistów zapewniać będzie pracodawca

Wdrożenie ochrony sygnalistów poprzez wejście w życie ustawy nałoży na podmioty prawa, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników nowe obowiązki. Dyrektywa o sygnalistach zachęca jednak również do przyjęcia tych obowiązków przez podmioty, które zatrudniają mniej niż 50 pracowników. Ustawa o sygnalistach nakaże:

  • Utworzyć system zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych
  • Prowadzić kanał raportowania zgłoszeń wewnętrznych
  • Pilnować danych tożsamości sygnalisty w celu ochrony osoby dokonującej zgłoszenia przed działaniami odwetowymi
  • Przeprowadzić odpowiednie szkolenia z wewnętrznej procedury

Bądźmy gotowi

O sygnaliście mówi się coraz więcej. Jest to procedura mającą umożliwić pracodawcy zapobieganie problemów w przyszłości oraz umiejętności przetwarzania w tym celu otrzymanych zgłoszeń. Oznacza to jednak duże zmiany oraz precyzyjne wymogi w zakresie organizacji publicznych i prywatnych. Nie zaleca się biernego oczekiwania przez pracodawców na uchwalenie ustawy. Już teraz powinny zostać podjęte odpowiednie działania przygotowujące do wdrożenia nowego systemu. Wiąże się to z zapewnieniem kanałów zgłaszania nieprawidłowości.

Pracodawca, kiedy zakończa się rządowe prace będzie zobowiązany zapewnić w firmie odpowiednią politykę zgłaszania naruszeń, co dotyczy utworzenia kanału raportowania, zapewnienia braku działań odwetowych. Nowe przepisy o sygnalistach nałożą szereg obowiązków pracodawców, z którymi nie warto zwlekać.

Polska ustawa o sygnalistach (dotycząca ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości) miała wejść w życie 17.12.2021r. zgodnie z wytycznymi dyrektywy o sygnalistach.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r., w skrócie: Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia praw Unii przedstawia szereg rozwiązań i zakres działań i naruszeń, które każdy z członków UE powinien uwzględnić we własnej ustawie. Ustalony termin został wyznaczony na 17.12.2021r.

Z dniem 17 grudnia 2021 roku sygnalista w Polsce jest chroniony! To ważne.

Ochrona danych osobowych sygnalisty a ustawa

Obowiązek informacyjny dla sygnalisty

Pamiętajmy, że zgodnie z RODO jesteśmy zobowiązani do spełnienia obowiązku informacyjnego wobec zgłaszającego i osoby, której zgłoszenie dotyczy. Spełnienie tego obowiązku wobec sygnalisty robimy przez umieszczenie stosownej informacji na stronie internetowej, a także przekazujemy zgłaszającemu lub umieszczamy w aplikacji takiej jak SYGNALISTA24.info.

My pamiętamy, że to ważne. Dlatego w aplikacji SYGNALISTA24.info:

  • która jest w miejscu spełniającym wymagania bezpieczeństwa dot. sygnalisty,
  • sygnalista przed wysłaniem zgłoszenia musi potwierdzić zapoznanie się z jej treścią. Widać to na filmie instruktażowym.

Trochę bardziej skomplikowana jest kwestia spełnienia obowiązku informacyjnego wobec sprawcy naruszenia. Zgodnie z RODO mamy na przekazanie tej informacji 30 dni od momentu pozyskania tych danych. Może się to wiązać z problemem zidentyfikowania adresu korespondencyjnego sprawcy, a nawet ze zniszczeniem przez niego dowodów. Przypominam, że na działania następcze mamy 90 dni od momentu potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Projekt polskiej ustawy o ochronie osób zgłaszających zwolnił z obowiązku poinformowania sprawcy od kogo uzyskaliśmy te informacje; czyli nie będziemy musieli przekazywać informacji o sygnaliście.

Jak prawidłowo chronić dane osobowe sygnalisty?

Osoba przekazująca nam posiadaną wiedzę na temat naruszeń prawa podejmuje i tak wysokie ryzyko, którego skali oraz konsekwencji często nie jest w stanie przewidzieć. To naszym obowiązkiem jest przygotowanie takich rozwiązań, aby sygnalista czuł się na tyle pewnie i bezpiecznie i bez obaw przekazał nam informacje, które posiada. Tutaj znajdziesz więcej: Jak chronić dane osobowe sygnalisty wg RODO?

Jeśli nie masz RODO lub Twój system ochrony danych osobowych jest nieaktualny, to pomożemy: Wdrożenie systemu RODO, oferta

Regulamin dla sygnalisty

Regulamin, procedura spełnia wymagania dla sygnalisty, kiedy zawiera:

  • sposób przyjmowania zgłoszeń,
  • rodzaje kanałów zgłoszeniowych,
  • udzielone upoważnienia i pełnomocnictwa,
  • sposób rozpatrywania i powoływanie komisji, wdrażanie niezbędnych zmian itd.

Na podstawie doświadczeń mamy w ofercie kompletne wdrożenie Ustawy o sygnalistach:

  • doradztwo
  • szkolenia
  • dokumentację związaną z regulaminem oraz
  • uruchomienie kanału zgłoszeniowego naszego autorstwa – bezpieczna platforma zgłoszeniowa Sygnalista24.info.

Jeśli nie wiesz jak zrobić odpowiednią procedurę, regulamin dla sygnalisty, napisz do nas. Przekażemy Tobie wzór.

Sygnalista24.info

Ustawa o sygnalistach. Bezpieczny kanał zgłoszeniowy SYGNALISTA24.info

Jak działa nasza platforma? Dlaczego jest tak popularna? Zobacz nasze szkolenie dot. ustawy o sygnalistach oraz filmy instruktażowe dot. kanału zgłoszeniowego.

Warto zrealizować to z nami. Zawsze na bieżąco i zawsze na czas.

Kim jest sygnalista (demaskator)? Kto może być sygnalistą?

Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje (nieprawidłowości) na temat naruszeń uzyskane w kontekście związanym z wykonywaną przez nią pracą i związane z wykonywaniem na jego rzecz pracy. Więcej w artykule: Sygnalista, kto to?

Sygnalistą może być:

  • pracownik, były pracownik i kandydat do pracy,
  • osoba prowadząca działalność na własny rachunek,
  • akcjonariusz lub wspólnik,
  • osoba będąca członkiem organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorującego przedsiębiorstwa, w tym członkiem niewykonawczym,
  • wolontariusz, stażysta, którzy niekoniecznie otrzymują wynagrodzenie,
  • osoba pracująca pod nadzorem i kierownictwem wykonawców, podwykonawców i dostawców.

Sygnalista wynagrodzenie

Każdy podmiot może ustalić wg własnych zasad czy przyznaje nagrodę lub bonus za zgłoszenie nieprawidłowości, które pozwoli m.in. ochronić reputację, zapobiec stratom, zbudować bardziej przyjazne środowisko pracy lub wprowadzić innowacyjne zmiany.

W wielu krajach na świecie sygnalista jest już chroniony i bardzo często otrzymują różne gratyfikacje za zgłoszone naruszenia.

Jak to wygląda w praktyce, zebrane fakty znajdziesz tutaj: Sygnalista w Polsce i na świecie

Sygnalista czy to konfident i donosiciel?

Różnica między sygnalistą a konfidentem (donosicielem) jest zasadnicza.

Konfident działa dla siebie i wyłącznie z myślą o sobie.

Sygnalista to osoba, które zależy na dobru organizacji i jego otoczenia. Ma na sercu podniesienie jakości usług, budowanie przyjaznego miejsca pracy, rozsądnie zarządza czasem, dba o koszty. Ma na uwadze również dobro własne, współpracownika, całej placówki, firmy czy przedsiębiorstwa.

Sygnalista w Polsce

Sygnalista jest chroniony w Polsce od 17.12.2021r. na podstawie podpisanej dyrektywy UE. Jednakże czekamy na uchwalenie ustawy doprecyzowującej kilka elementów narzuconych przez dyrektywę, krajom UE, m.in. dot.:

Kary i sankcje za brak wdrożenia przepisów o ochronie sygnalistów w ustawie

Polski projekt ustawy przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności albo do 3 lat pozbawienia wolności.

  • Utrudnianie dokonywania zgłoszenia,
  • Dokonywanie działań odwetowych wobec sygnalisty,
  • Naruszenie poufności tożsamości wobec sygnalisty
  • Brak ustanowienia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych

Ujawnienie publiczne

Istotnym faktem jest to, że w obecnym projekcie nie ma informacji o odpowiedzialności karnej za dokonanie fałszywego zgłoszenia przez sygnalistę. W zamian pojawiły się przepisy odnośnie ujawnienia publicznego. Sygnalista, który ujawni publicznie naruszeniu bez dokonania zgłoszenia przez kanały wewnętrzne i zewnętrzne, nie będzie podlegać ochronie prawnej. W związku z tym warto pamiętać o tym, że publiczne ujawnienie naruszeń jest ostatnią bezpieczną opcją dla sygnalisty. W innym przypadku będą mogły być stosowane środki odwetowe wobec niego. Ujęto w projekcie kilka wyjątków, kiedy sygnaliści mogą ujawnić publicznie naruszenia, mianowicie.:

  • podejrzenie sygnalisty o tym, że naruszenie może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie interesu publicznego, w szczególności kiedy będzie ryzyko nieodwracalnej szkody,
  • obawy sygnalisty, że będzie narażony na działania odwetowe po dokonaniu zgłoszenia na kanale zewnętrznych,
  • podejrzenie o tym, że po dokonaniu zgłoszenia zewnętrznego istnieje niewielkie prawdopodobieństwo skutecznego przeciwdziałania naruszeniu, w tym m.in. ukrywanie lub niszczenie dowodów, istnienie zmowy między organem publicznym a sprawcą naruszenia, lub udziału organu publicznego w naruszeniu.

Ubezpieczenie D&O (ang. Directors and Officers)

Na rynku pojawiło się ubezpieczenie D&O dla kadry menedżerskiej od niespełnienia wymagań i jest produktem ubezpieczeniowym chroniącym osoby zarządzające przedsiębiorstwami. Informowaliśmy o tym 20 maja 2021r.

Życzymy powodzenia i do usłyszenia

Zespół wdrożeniowy Doering & Partnerzy

…………………………………………………………………………………

Zobacz

Zainteresuje osoby odpowiedzialne za system chroniący sygnalistów w pracy

Bezpieczeństwo sygnalisty i poufność informacji to podstawa

Poradnik dla sygnalisty

Zobacz również:

Zostaw swój numer, skontaktujemy się z Tobą


Skip to content
Przejdź do góry